Śląscy policjanci w walce z oszustwami "pod legendą"
„Legenda” jest potocznym określeniem historii, jaką wymyślił sobie oszust na potrzebę oszukania konkretnej osoby. Przestępcy podszywają się pod ludzi wykonujących konkretne zawody lub przedstawicieli instytucji zaufania publicznego, aby wyłudzić pieniądze i inne cenne przedmioty od upatrzonej ofiary. Jest to przestępstwo trudne do wykrycia, jednak śląscy policjanci pokazują, że można skutecznie walczyć z tym procederem.
Oszuści, najczęściej poprzez kontakt telefoniczny i przedstawienie fałszywych, choć wiarygodnych historii z życia, zdobywają zaufanie ofiary. Zwykle udają krewnego w potrzebie np. po wypadku, w chorobie lub funkcjonariusza publicznego np. policjanta, pracownika banku, prokuratora. Manipulują ofiarą w taki sposób, aby nie miała ona czasu na myślenie, realną analizę i ocenę sytuacji. Wywierają wpływ na ofiarę, która pod presją czasu przekazuje pieniądze lub kosztowności, czy też poufne informacje.
Oszuści działający metodą „na wnuczka” czy „na policjanta”, podczas rzekomych działań operacyjnych Policji zwalczających „oszustów bankowych”, nieustannie modyfikują swoje formy aktywności. Wykorzystują oni różnego rodzaju socjotechniki w manipulacji. Działają na emocjach, strachu i niejednokrotnie niewiedzy ofiary. Mimo szeroko zakrojonych i intensywnych działań Policji w zakresie profilaktyki, nadal wiele osób pada ofiarą tego typu oszustw.
Główne mechanizmy działania
Polegają one na skłonieniu ofiary do konkretnego działania, poprzez podszywanie się i tworzenie fałszywej potrzeby, wywieranie presji i żądania przekazania gotówki lub kosztowności.
Podszywanie się polega na dzwonieniu do ofiary, podając się za kogoś innego, np. pracownika banku, który ostrzega przed oszustwem lub policjanta, któremu ofiara ma pomóc w schwytaniu przestępców. Tworzenie fałszywej potrzeby, polega na zbudowaniu przez oszusta sytuacji kryzysowej, wymagającej natychmiastowego działania, np. poprzez szybkie wypłacenie gotówki z banku lub wyjęcia ze skrytki domowej (ta sytuacja dotyczy najczęściej osób starszych, które niejednokrotnie trzymają oszczędności życia w domu) i przekazanie jej tak zwanej „osobie zaufanej” lub pozostawienie w konkretnym miejscu. A wszystko to ma na celu rzekomą pomoc w złapaniu przestępców.
Wywieranie presji poprzez nakłanianie ofiary do szybkiego działania, nie dając jej szansy na zastanowienie się i weryfikację informacji np. poprzez kontakt z członkiem rodziny lub prawdziwym policjantem.
Jak się chronić?
Najważniejsze, aby nie podejmować działania pod wpływem emocji i presji. Prawdziwe instytucje finansowe i służby nigdy nie proszą o wypłatę gotówki i jej przekazanie. W przypadku wątpliwości lub podejrzeń o próbę oszustwa, natychmiast należy przerwać rozmowę. Warto stosować zasadę ograniczonego zaufania i weryfikować informacje, poprzez kontakt z bliską osobą lub Policją, sprawdzenie numeru telefonu w przypadku osób powołujących się na różnego rodzaju instytucje i nie klikanie w podejrzane linki.
Oszustwa tego typu zbierają żniwo głównie wśród osób starszych, które bywają ufne, chcąc czuć się potrzebne i pomocne. Ofiarami oszustw podają jednak także osoby młodsze.
Pamiętajmy!
- zachowaj ostrożność,
- nie działaj pod wpływem emocji lub presji,
- nie ufaj nieznajomym rozmówcom mimo tego, że bywają bardzo przekonywujący,
- nie wierz bezkrytycznie w to, co słyszysz - sprawdzaj informacje,
- nie podawaj swoich danych osobowych – imienia, nazwiska, peselu,
- nie klikaj w podejrzane linki,
- nie informuj, gdzie trzymasz pieniądze i jakie to są kwoty,
- nie informuj, w jakich bankach i na jakich lokatach gromadzisz oszczędności,
- nie przekazuj gotówki lub kosztowności rzekomym policjantom, pracownikom banku lub tak zwanej osobie zaufanej,
- po takim telefonie rozłącz się i zadzwoń na numer alarmowy 112 lub do osoby, której naprawdę ufasz
Działania Policji ukierunkowane są na ustalenie i zatrzymanie sprawców oszustw lub udaremnienie oszustw oraz na profilaktykę poprzez zwiększanie świadomości społecznej, nie tylko osób starszych.
| Przestępstwa potwierdzone w województwie śląskim | ogółem | wykryte |
| 2024 | 537 | 75 |
| 2025 | 481 | 177 |
Zauważalny jest wzrost wykrywalności, z uwagi na skuteczność działań śląskich policjantów.
|
Przestępstwa potwierdzone w wybranych miastach |
2024 | 2025 |
| Katowice | 41 | 42 |
| Jaworzno | 38 | 9 |
| Gliwice | 36 | 24 |
| Bielsko-Biała | 36 | 22 |
| Tychy | 31 | 3 |
| Sosnowiec | 22 | 34 |
| Chorzów | 26 | 8 |
|
Mienie odzyskane przez śląskich policjantów |
Suma całkowita w złotych |
| 2024 | 260 807,00 |
| 2025 | 392 679,00 |
Tak wyglądały naważniejsze realizacje działań Policji Śląskiej w 2024 i 2025 roku:
